„Podnieście anioły”: Teatr pokrzywdzonych i ich opór

Opowieść o istotach porzuconych, wypadniętych z systemu, poddanych różnym formom wykluczenia i migracji – to opowieść przedstawiona w sztuce Raise Angels and They Will Open Your Eyes autorstwa dramatopisarza Ricardo Halaca , wyreżyserowanej przez Rodolfo Hoppego.

Ángel (Ariel Leyra) to mężczyzna przyjęty przez żonę do hospicjum. Jest poetą z Chaco, który przeprowadził się do Patagonii w poszukiwaniu lepszych warunków życia, ale nie potrafił się w pełni przystosować, a jego problemy emocjonalne doprowadziły do umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym. Jakiś czas później, dzięki programowi tymczasowego zwolnienia, udaje mu się założyć firmę, w której produkuje i sprzedaje drewniane anioły. W życiu codziennym przypadkowo spotyka Tomása (Juan Tammaro), młodego mężczyznę, który również spędził czas w zakładzie poprawczym dla nieletnich, a później w więzieniu.

Ángel odnajduje go próbującego uciec, ponieważ popełnił nowe przestępstwo i czeka na przyjaciela, który będzie mu towarzyszył w ucieczce. Ángel nie może się powstrzymać od udzielenia mu pomocy, mimo że jego sytuacja nie sprzyja ratowaniu kogokolwiek.

Autor ukazuje te postaci jako nosicieli prawdy i szlachetności wykraczającej poza ich czyny, jakby celem sztuki było wskazanie, że w ludziach nieprzystosowanych, słabych, w istotach, które wyrażają wady systemu, zawsze istnieje jakaś forma oporu.

W tekście Halac kontekst i warunki społeczne kształtują postacie. Jak to często bywa w dziełach argentyńskiego realizmu (nurtu teatralnego lat 60., do którego należała Halac), postaciom brakuje strategii , mają ograniczony ogląd rzeczywistości i działają pod wpływem podstawowych impulsów, które zawsze prowadzą do porażki.

Identyfikacja, jaka się wytwarza z publicznością, podtrzymywana jest przez ten brak, tę wrażliwość, a także przez szereg uczuć typowych dla fikcji teatralnej, takich jak litość nad upadłymi i odkrycie pewnego krytycznego dyskursu u wykluczonych istot, pozbawionych jakiejkolwiek perspektywy sukcesu, będących jedynie ocalałymi ze świata, do którego nigdy tak naprawdę nie będą należeć.

Teraźniejszość sceny umieszcza ich w punkcie zbiegu, na drodze, którą Tomás wyrusza, by uciec przed przeznaczeniem, odtwarzając prototypową postać dezertera, człowieka uciekającego na pustynię przed systemem, który usiłuje go udomowić. Postacie Ángela i Tomása uosabiają dwa typy charakterów: Ángel reprezentuje nieco naiwną dobroć, wzmocnioną przez drewniane anioły, które sprzedaje i tworzy, a Tomas jest namiętną, wściekłą istotą, która dąży do rozwiązania zdarzeń i reagowania na nie przemocą. W przedstawieniu tych postaci, bycie na poboczu drogi oznacza wybór między skrajną czułością, odrzuceniem konkurencyjności i wydajności a dyskusją o konstrukcji społeczeństwa z perspektywy marginalizacji i przestępczości.

W dramaturgii istnieje psychologiczne uzasadnienie obecnego stanu bohaterów, który wydaje się zbyt schematyczny i wyjaśniający. Obaj doświadczyli porzucenia przez rodziny: Tomás przez rodziców, a Ángel przez żonę. To zdaje się ich łączyć i wskazuje na brak zrozumienia, jaki wzbudzają w otoczeniu. W dramaturgii Halaca upadły może wygenerować inną formę solidarności, która, zdaniem autora, jest zasobem pozwalającym na pewną alternatywę, na małą konstrukcję dysydenckiej rzeczywistości.

* Spektakl „Raise Angels and They Will Open Your Eyes” odbywa się w niedziele o 20:30 w kinie El extranjero, Valentín Gómez 3378.